درست است که با گذشت زمان ظاهر انسان ضعیف میشود و صدا هم از این امر مستثنا نیست، اما میتوان شرایط مناسبی را برای حفظ کیفیت صدا فراهم کرد.
منشا تولید صدا حنجره است و موثرترین قسمت حنجره، تارهای صوتی هستند که مهمترین نقش را در تولید صدا دارند. صدای تولید شده با تارهای صوتی که صوت با فرکانس پایه‌ای گفته میشود، کیفیت کلام را ندارد. این صوت اولیه با عبور از قسمتهای مختلف حلق، دهان و بینی که در اصطلاح آن راتونل صوتی گویند، فرم کلامی پیدا میکند.
فرکانس پایه‌ای حنجره در خانم‌ها 240 هرتز است. یعنی 240 بار در ثانیه این تارها به لرزش در می‌آیند و در آقایان این فرکانس 140 هرتز میباشد. علت اختلاف اصلی بین صدای آقایان و خانم‌ها همین تفاوت فرکانس پایه‌ای است و به همین دلیل صدای خانم‌ها زیرتر از آقایان است.
درست است که با گذشت زمان ظاهر انسان ضعیف میشود و صدا هم از این امر مستثنا نیست، اما میتوان شرایط مناسبی را برای حفظ کیفیت صدا فراهم کرد. ایجاد صدا به 2 عامل بستگی دارد:
1- حجم هوای ذخیره شده در ریه در موقع بازدم
2- توانایی عضلات تارهای صوتی و منضمات آن که با مشاوره با متخصصان آسیب‌شناسی گفتار و انجام تمرینات ورزشی و تنفسی میتوان بر این کاستی‌ها فائق آمد. استفاده از دخانیات در سنین بالا آسیب شدیدی به حنجره وارد میکند.
گرفتگی صدا در خانم‌ها تحت عوامل مختلفی صورت میگیرد
تغییرات هورمونی در دوران تخمک‌گذاری، حاملگی و دوران یائسگی هر کدام می‌تواند موج تغییر صدا شود.
عامل تغییرات روحی و خلقی که در ساعات مختلف روز رخ می‌دهد و گفتنی است که اولین تظاهرات و تغییرات روحی و خلقی در کیفیت صدا اثرگذار است. در صورت بروز بیماری‌های التهابی حنجره، بهبودی به علت بالا بودن فرکانس پایه‌ای و رعایت نکردن استراحت صوتی با تاخیر رخ می‌دهد. همچنین صحبت کردن بیش از حد با تلفن، حنجره را خسته میکند و مخصوصا در زمان بیماری لارنژیت باعث تاخیر در بهبودی میشود.
همچنین استفاده بیش از حد از مواد شوینده شیمیایی و همچنین لوازم آرایشی و استنشاق انواع عطر و اسپری عامل موثر گرفتگی صدا در خانم‌هاست. لازم به ذکر است استفاده از داروهای محرک، تاثیر نامطلوب بر لایه‌های مخاطی محافظتی حنجره دارد و در برخی موارد این تغییرات در خانم‌ها غیرقابل برگشت است و باعث تغییر صدای ماندگار خواهد شد.
گرفتگی صدا و حرفه‌ای‌ها
افرادی که حرفه آنها به صحبت کردن وابسته است، باید بیش از افراد معمولی به حفظ و سلامتی صدای خود توجه کنند. چنانچه فردی در مواقع سرمازدگی استراحت صوتی را رعایت نکند و با شدت و بلند صحبت کند، باعث خونریزی‌های کوچک در تارهای صوتی میشود که تدریجا این تغییرات به علت رعایت نکردن بهداشت حنجره به گره صوتی تبدیل میشود که نیاز به عمل جراحی دارد.
تعداد کمی از مدرسان در ساعات استراحت و پس از تدریس از سیگار استفاده می‌کنند که بسیار مضر است، زیرا بیشترین آسیب تارهای صوتی در مواقع خستگی و خشکی مخاط پوششی تارهای صوتی رخ می‌دهد که به مدرسان توصیه میشود با مصرف آب باعث افزایش رطوبت و لطافت تارهای صوتی شوند و از آسیبهای متعدد در امان باشند.
اما چند کلامی با آنهایی که می‌خواهند صدای حرفه‌ای داشته باشند: صدای حرفه‌ای دارای شرایط خاصی از نظر فیزیولوژی و آناتومی تارهای صوتی و همچنین توانایی‌های ویژه است که پس از بررسی‌های دقیق با تمرینات صحیح میتوان این توانایی را افزایش داد. در غیر این صورت، صرفا به دلیل یک میل و تفکر احساسی و تمرینات ناصحیح و غیراستاندارد توانایی ذاتی و اصلی حنجره مختل شده و تغییرات غیرقابل جبران در تارهای صوتی ایجاد میکند.
نکته دیگر این که بعضی افراد با تقلید صدای خواننده‌های حرفه‌ای در زمان کوتاهی کیفیت صدای واقعی خود را از دست می‌دهند که این اتفاق در بعضی قاریان و مداحان دیده شده است. به این افراد توصیه میشود با ارزیابی‌های دقیق و بررسی توانایی‌های حنجره و مشورت با کارشناسان قدم به ورطه صوت حرفه‌ای بگذارند.
گرفتگی صدا در کودکان
گرفتگی صدا در کودکان جز تعداد محدودی که به صورت مادرزادی است، بیشتر اکتسابی است و قابل ذکر است که گریه یک پدیده طبیعی است و نمی‌تواند ایجاد آسیب در حنجره کند.
جیغ زدن‌های ناگهانی کودکان که بیشتر منشا خلقی دارد. و علت اصلی آن اختلالات و ناهنجاری‌های رفتاری در خانواده است، می‌تواند نقش مهمی در گرفتگی صدای اطفال داشته باشد.
سرفه‌های شدید نیز ناشی از بیماری‌های التهابی ریه، حلق و سینوس که به طور ناقص درمان شده است یا وجود عامل آلرژی در محیط زندگی و یا آلرژی به مواد غذایی در کنار تقلید از صداهای مختلف شخصیت‌های تلویزیونی یا دیگران نیز می‌تواند به وارد آمدن آسیب‌هایی به حنجره منجر شود.
شایان ذکر است که تشخیص به موقع گرفتگی صدا در کودکان و درمان بهنگام، در بهبودی موثر است.
گرفتگی صدا ناشی از تروما
امروزه با افزایش آمار تصادفات و نزاع‌ها آمار آسیب و ترومای حنجره بالا رفته که بیشترین آنها مربوط به تصادفات اتومبیل است. در اثر استفاده نکردن از کمربند ایمنی در هنگام تصادف صورت و گردن به فرمان اتومبیل برخورد میکند و باعث آسیب گردن مخصوصا حنجره که برجسته‌ترین عضو گردن است، میشود در نزاع‌ها و استفاده غیر صحیح از فنون ورزش‌های رزمی نیز همان اتفاق و آسیب به گردن و حنجره وارد میشود.
علامت اولیه این عارضه تنگی نفس است که به درجات مختلف صورت میگیرد و مصدوم باید به بخش اورژانس منتقل شود. علامت دیگری که به علت شکستگی غضروف حنجره ایجاد میشود ؛ ادم و خونریزی زیر مخاطی است که پس از حادثه رخ می‌دهد و عوارض ناشی از آن شامل گرفتگی صدا، تنگی نفس و احساس در هنگام بلع غذا است. نکته قابل توجه در زمان کمک‌رسانی به این گونه مصدومان، خودداری از جابه‌جایی و کشش گردن آنها است.
گرفتگی صدا در سرطان حنجره:
شناخت بیشتر ما از یک بیمار با سرطان حنجره فردی است که قدرت تکلم ندارد و با یک دستگاه با صدای خاصی صحبت میکند و سوراخی در جلوی گردن برای تنفس دارد. نکته قابل توجه این است که این بیماران اگرچه از نظر عارضه سرطان بهبود کامل یافته‌اند و بیماری آنها مسری نیست، اما آشنایی بیشتر مردم با این بیماری لازم است به نحوی که چنانچه فردی دچار گرفتگی صدا و عدم بهبودی آن در 3 هفته شد باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند تا با معاینات دقیق و بررسی‌های لازم و با تشخیص و بررسی نسج مخاط حنجره، علت گرفتگی صدا مشخص شود و در صورتی که احتمال عارضه سرطان ابتدایی حنجره، مطرح شد، با انجام معاینات دقیق‌تر تحت بیهوشی عمومی و با استفاده از میکروسکوپ و انجام بیوپسی (نمونه‌برداری از نسج) به تشخیص صد درصد رسیده و با استفاده از میکروسکوپ و جراحی به درمان عارضه سرطان ابتدایی حنجره پرداخت.
گاه با استفاده از روش پرتودرمانی میتوان درمان را کامل کرد و می‌توانیم مطمئن باشیم که درمان بدون از دست دادن حنجره انجام پذیرفته است. متاسفانه بیماران مبتلا به عارضه سرطان ابتدایی با بی‌توجهی، باعث پیشرفت عارضه سرطان به قسمتهای مختلف حنجره می‌شوند که به ناچار نیاز به اعمال جراحی وسیع‌تر و با نقص عضو بیشتر میشود.
منبع:بیتوته
