در این مقاله به این سوال پاسخ می دهیم که آیا مادرانی که دارای شرایط خاص بوده و مثلا الکل، ماریجوانا و یا داروهای دیگری مصرف می کنند و یا سیگار می کشند، می توانند به فرزند خویش شیر بدهند یا خیر. به علت اهمیت این سوال، بحث برانگیز بودن آن و پرهیز از سایر شبهات سعی کردیم که بر اساس مطالب موجود در سایت رسمی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) به این سوال پاسخ دهیم.
مصرف الکل: بهترین توصیه عدم مصرف هرگونه نوشیدنی حاوی الکل در دوران شیردهی می باشد، زیرا الکل جذب شده به درون شیر مادر ترشح می شود. میزان الکل موجود در شیر تقریبا برابر الکل موجود در خون است، و مدت زمان پاک شدن الکل از شیر نیز تقریبا برابر مدت زمان پاک شدن آن از خون می باشد. سرعت پاک شدن الکل از شیر مادر با میزان مصرف آن رابطه مستقیم دارد. مثلا بین دو تا سه ساعت طول می کشد تا یک پیمانه استاندارد الکل نوشیده شده از شیر مادر پاک شود، در حالی که این زمان در مورد دو پیمانه الکل به چهار تا پنج ساعت و در مورد سه پیمانه الکل به شش تا هشت ساعت افزایش می یابد. ورود الکل به بدن شیرخوار باعث اختلالات خواب در کوتاه مدت و در مقادیر بالاتر باعث اختلالات رشد کودک می گردد. پس به صورت کلی بهتر است که مصرف الکل در زمان شیردهی کاملا قطع گردد. با این حال، مادرانی که قادر به کنترل این عادت نمی باشند، بهتر است به شیردهی ادامه دهند. در این موارد توصیه می شود که این مادران در صورت نوشیدن یک پیمانه الکل، بین دو تا سه ساعت صبر کنند و سپس اقدام به شیردهی نمایند. در صورت رعایت این نکته، نوشیدن یک پیمانه الکل احتمالا آسیبی به کودک نخواهد زد. باید توجه داشت این توصیه فقط در مورد مادرانی صادق است که اعتیاد شدید به الکل دارند و روشهای مختلف برای ترک اعتیاد ایشان با شکست مواجه شده است. افرادی که بیش از یک پیمانه استاندارد الکل در طول روز می نوشند، بهتر است در مورد بی خطربودن شیردهی با پزشک خود مشورت نمایند.
کشیدن سیگار: در دوران شیردهی کشیدن سیگار حتی سیگارهای الکترونیکی نیز توصیه نمی گردد، زیرا مواد سمی و مضر موجود در دود سیگار می توانند به درون شیر مادر وارد شوند و یا در اثر آلودگی دست و پیراهن مادر در هنگام شیردادن به دهان شیرخوار وارد گردند. سیگار کشیدن در طول دوران شیردهی خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک (SIDS)، عفونت های دستگاه تنفسی نظیر برونشیت و ذات الریه، عفونت گوش و اختلال در عملکرد ریه ها را به دنبال خواهد داشت. در مورد سیگارهای الکترونیکی مطالعات کمتری صورت گرفته است، ولی توصیه می شود که این سیگارها نیز ترک گردند. با این حال، با توجه به منافع بی شمار شیردادن، به آن دسته از مادران سیگاری که نتوانسته اند سیگار را ترک نمایند توصیه می شود که با رعایت موارد زیر به شیردهی به کودک خود ادامه دهند: به هیچ عنوان در داخل منزل، اتومبیل و در نزدیکی کودک سیگار نکشند، در خارج از منزل سیگار بکشند و بلافاصله پس از سیگار کشیدن دست های خود را شسته، لباس های خود را عوض نموده و پس از شستن مجدد دستها کودک خود را لمس نموده و یا اقدام به شیردهی نمایند. فاصله انداختن بین زمان سیگار کشیدن و شیر دادن کمک زیادی به سلامت کودک نمی نماید (بر خلاف الکل که رعایت فاصله زمانی توصیه می شود).
مصرف ماریجوانا: مطالعات کافی در مورد تاثیرات ماریجوانا بر کودکان شیرخوار وجود ندارد، ولی به طور کلی توصیه می گردد از مصرف این ماده به هرشکل ممکن در دوران شیردهی اجتناب گردد. یکی از خطرات مصرف ماریجوانا در زمان شیردهی این است که این ماده در بدن در بافت چربی ذخیره گردیده و بعد به آرامی آزاد می گردد. پس ماریجوانا می تواند به میزان نامعلوم و برای مدت نامشخص، از بافت های چربی به درون خون آزاد شده و سپس در شیر مادر ترشح گردد و شیرخوار را در معرض تماس طولانی با مواد سمی و مضر قرار دهد. پس برخلاف سیگار و الکل که مطالعات نسبتا زیادی در مورد مصرف آنها در زمان شیردهی انجام شده و مضرات آنها نسبتا مشخص گردیده است، در مورد ماریجوانا اطلاعات زیادی وجود ندارد. پس بهتر است که از مصرف این ماده به طور کلی اجتناب گردد، ولی افراد دارای اعتیاد به ماریجوانا بهتر است با پزشک در مورد مصرف این ماده در طول دوران شیردهی مشورت نمایند.
واکسیناسیون و مصرف داروها: به طور کلی به جز دو واکسن آبله (smallpox) و تب زرد (yellow fever)، تجویز سایر واکسن ها برای مادران در دوران شیردهی بلامانع است. ممنوعیت تجویز واکسن آبله مطلق است و نباید تحت هیچ شرایطی تزریق گردد، ولی در مورد واکسن تب زرد باید شرایط را در نظر گرفت. مثلا مادرانی که ناچارند به مناطقی که بیماری تب زرد در آنها شایع است سفر کنند، باید واکسن دریافت نمایند و در مورد ادامه شیردهی با پزشک خود مشورت نمایند. در مورد داروها بهتر است حتما با پرستار و یا پزشک در مورد مصرف هر دارویی در زمان شیردهی مشورت گردد. افرادی که از دانش و توانایی کافی برای جستجو در سایت های علمی برخوردار می باشند، می توانند از سایت های LactMed، Mother to Baby و InfantRisk Center جهت دریافت اطلاعات در مورد بی خطر بودن داروها در زمان شیردهی استفاده نمایند.
به طور خلاصه باید گفت که شیر مادر دارای منافع بی شماری برای شیرخوار می باشد و توصیه می شود که حتی الامکان شیردهی قطع نگردد. از سوی دیگر، مصرف الکل، سیگار و موادی مانند ماریجوانا می تواند به سلامت کودک لطمه بزند. پس بدون شک اولین توصیه به مادران قطع مصرف تمامی این مواد است، ولی در صورت عدم امکان بهتر است شیردهی قطع نگردد و با رعایت توصیه های بیان شده در این مقاله، شیردهی ادامه یابد.
